Pojawiła się książka Rafała Hetmana " Izbica Izbica.
https://kulturaliberalna.pl/2021/04/20/h...n-zaglada/
Co się wydarzyło w Izbicy?
https://pl.wikipedia.org/wiki/Izbica_(wo...lubelskie)
Jak zwykle prawda w tego typu tematach jest złożona i nie jest prosta.
Należy sięgnąć do początku II wojny światowej i wkroczenia od Wschodu Armii Czerwonej i pozostałych jednostek ZSRR.
Przez jakąś część Żydów, trudno do końca ustalić jaką zostali przyjęci dość pozytywnie mniej lub bardziej.
Propaganda sowiecka trafiła w punkt jeśli chodzi o niedookreśloną liczbę społeczności żydowskiej nie tylko w Izbicy ale generalnie w ówczesnej wschodniej Polsce, w tamtych granicach. Część Żydów postrzegała to jako wyzwolenie od Polaków czy też ratunek przed Polakami, jako nadzieję na lepszy ustrój polityczny.
Wynikało to z historii II Rp, chodzi tu głównie o jeden okres, od wielkiego kryzysu światowego z 1929 roku który dotknął również i Polskę. Polska z wszystkich państw była jednym z bardziej dotkniętych państw obok USA i Niemiec, na co wskazują różne statystyki ekonomiczno-gospodarcze. U nas też on trwał wyjątkowo długo, większość państw wychodziła z niego szybciej.
Za jakąś część tego kryzysu czy nawet jego całość w zależności od poglądów i tego kto w co chciał wierzyć mieli odpowiadać Żydzi, Ci z USA, Ci z różnych części Europy ale także i z Polski w recepcji części polskiego społeczeństwa zwykle to dotyczyło biedniejszych regionów czyli wsi, miasteczek, w szczególności ówczesnej wschodniej Polski która z całego terenu II RP była najbiedniejsza.
Pewna liczba Polaków jako nadzieję na wyjście z kryzysu czy w ogóle trwałe wzbogacenie się widziało w jakimś pozbyciu się Żydów, zazwyczaj chodziło o to żeby wyjechali z kraju bądź pozbawieniu ich większości czy wszystkich praw, zablokowaniu różnych dróg rozwoju, działalności, handlu itd.
Sytuacja zaczęła się nasilać po śmierci Józefa Piłsudskiego, przetasowaniach w obozie sanacyjnym i przejęciu sterów przez inne frakcje, bardziej endeckie chociaż różnie je można określać, czasami padają mocniejsze określenia.
Sama endecja, jako osobny obóz polityczny, w opozycji do sanacji nie kryła się ze swoim programem i podawała że stara się wzorować na faszystowskich Włoszech. Z jednej strony jakaś odcinała się od nazistowskich Niemiec aczkolwiek niektóre osoby z endecji twierdziły że niektóre z tamtejszych rozwiązań są to rozważenia, również jeśli chodzi o politykę gospodarczo-społeczną w połączeniu z narodowościową.
Z tego też powodu wewnątrz endecji zaczęły tworzyć się różne frakcje i spory, jedna strona oskarżała drugą o zbytni radykalizm w proponowanej polityce, wzorcach z innych państw a druga strona oskarżała pierwszą o zbyt małe zdecydowanie, słabość, chciała rozwiązań jak najszybszych, bez względu na efekty uboczne i ewentualny odzew w kraju czy też międzynarodowy.
Po śmierci Piłsudskiego tzw obóz sanacyjny zaczął się ideowo zbliżać do endeckiego również w postrzeganiu spraw żydowskich co wywoływało konflikty w obozie sanacyjnych głównie ze strony polityków wcześniej zgromadzonych wokół Józefa Piłsudskiego, aczkolwiek ich pozycja coraz bardziej słabła, niektórzy byli odsuwani od najważniejszych rozmów, decyzji. Powstawało coraz więcej niedomówień, tajemnic czy też prezentowanej niechęci lub nawet i wrogości.Padały oskarżenia o faszyzm, jak i też zarówno o antysemityzm jak i filosemityzm, germanofilie, germanofobie, czy nawet mocniejsze. Mowa tu o sporach frakcyjnych.
W latach 30-tych polityka władz II Rp była coraz bardziej restrykcyjna wobec mniejszości narodowych w Polsce, trzeba dodać że całych. Nie tylko ruchów politycznych posuwających się do skrajności, które stwarzały niebezpieczeństwo, łamały prawo i ewentualnie osób które z nimi współpracowały. Stosowano coś w rodzaju zbiorowej odpowiedzialności. Twierdzono że te społeczności na nic więcej nie zasługują. Odbierano im coraz więcej praw i coraz bardziej je atakowano nie tylko w propagandzie.
Nasiliło się to w 1935 roku i trwało 4 lata aż do II wojny światowej. Kurs był jednoznaczny i zanosiło się na coraz większe zaostrzenie które w zasadzie płynie z samej góry. Dość głośno i otwarcie mówiło się o coraz bardziej prawdopodobnej wojnie domowej. Między Polakami czy właściwie ich częścią a mniejszością narodowymi od Żydów, przez Ukraińców, Litwinów, Łotyszy, Niemców, Rosjan itd.
Ówczesna władza w Polsce, w II Rp zaczęła stawiać ultimatum niekoniecznie tylko mniejszościom narodowym ale i też też pozostałym Polakom, tym etnicznym. Albo jesteście z nami albo przeciwko nam, albo jesteście z Polakami albo z Żydami, Niemcami, Ukraińcami, Litwinami itd.
Mniejszościom narodowym nakazywano gremialnie, jak najszybciej wyzbywać się swojej tożsamości, od języka, przez religię, po obyczaje, najlepiej żeby pozbyli się całej swoje kultury i niczego w zasadzie już nic nie chcieli, o nic się nie upominali. Zaczęto wprowadzać coraz bardziej przymusową polonizację w przyśpieszonym tempie. Ogólnie w dużym stopniu właściwie cała polityka II RP przez 21 lat polegała na polonizacji mniejszości ale po 1935 przybrała ona wcześniej niespotykaną skalę, formę, przeszła w natarczywą by nie powiedzieć agresywną propagandę.
Stosowano politykę zarówno zastraszania jak i przemocy.
Zaczęto wmawiać że muszą w ten sposób pokazywać swoją wdzięczność, udowadniać przydatność oraz dobre zamiary za okazywaną wcześniej dobroć czyli możliwość mieszkania na terenach polskich, możliwość życia, utrzymywania się, tworzenia rodzin. Że mają niespłacony dług wdzięczności a są problemem dla Polski, zachowują się jak syn marnotrawny.
Tego typu polityka dotyczyła 12 mln ludzi bo taką populację łącznie tworzyły mniejszości narodowe w naszym państwie.
Była oczywiście po 1935 r prowadzona ewidentnie polityka jak największego skłócenia etnicznych Polaków z pozostałymi obywatelami polskimi, zwłaszcza na terenach najbardziej na to podatnych czyli zwykle tych najbiedniejszych, aczkolwiek generalnie w pewien sposób trafiało to na raczej podatny grunt w wsiach i miasteczkach w różnych regionach, także tych średnio zamożnych.
Można powiedzieć że w dużym stopniu wschód Polski był opanowany przez endecje i frakcję endecką w rządzącej sanacji która wtedy już tam rządziła. Po śmierci Józefa Piłsudskiego mówiło się nawet o przewrocie w obecnych władzach.
Część osób z mniejszości narodowych coraz częściej wyjeżdżała z Polski, pod warunkiem że ich było na to stać co nie było takie oczywiste w dobie wielkiego kryzysu gospodarczego a drugim jeszcze ważniejszym powodem był brak zgody innych państw. Różne osoby nawet jak chciał i mogły nie miały gdzie się przenieść, czuły się trochę jak w pułapce.
Wtedy świat był inny niż ten obecny, nie było aż takich możliwości praktycznie dowolnego, swobodnego przeprowadzania się do innych państw. Już samo podróżowanie było trudniejsze niż to nasze współczesne. Nie bez powodów mówiło się wtedy że świat był wtedy w zasadzie zamknięty.
W ten czuły punkt, w te wszystkie emocje, lęki, stan zagrożenia, wrażenia nadchodzącej wojny domowej czy po prostu innych zajść, coraz większej liczby aktów przemocy trafiała propaganda sowiecka, najbardziej obecna na wschodzie Polski.
Kiedy Sowieci weszli do Polski 17 września, to pozycja części mniejszości a w szczególności żydowskiej wzmocniła się. Dochodziło do różnych aktów kolaboracji, czasami jawnych w innych przypadkach ukrytych.
Przez te ponad 2 lata aż do przełamania frontu przez Niemców część ludzi należących do tych mniejszości zwłaszcza Żydzi pełniła funkcje administracyjne i nie tylko administracyjne, można powiedzieć że na tyle na ile im pozwolili Sowieci współtworzyli wtedy okupacyjny aparat władzy.
Do tego dochodzi również aspekt donosicielstwa mniejszości do władz sowieckich na terenach opanowanej wówczas Polski.
Chodzi tu głównie o wywózki, areszty, wiezienia, przesłuchania. Jak to mawiano tropienie elementu wrogiego, niebezpiecznego, nacjonalistów, faszystów i nazistów. Organizowano wtedy łapanki na Polaków, toczyły się one w kilku falach. Z obecnych informacji wynika że tego typu fal jeśli chodzi o wschód Polski i różne miejscowości było zazwyczaj 3-4.
Tamtejszy czas i nazwijmy to system część Żydów wykorzystała jako narzędzie zemsty za to co wcześniej doznali, jakaś wypadkową wcześniejszych przedwojennych konfliktów i upokorzeń.
Poza Polakami, generalnie przedstawiciele wszystkich mniejszości włącznie z Żydami byli wysyłane na Sybir, dotknęła ich polityka terroru, prześladowań.
Mniejszości narodowe rozpatrując je jako całość były wewnątrz mniej lub bardziej podzielone, mniej lub bardziej skonfliktowane. Nie było wspólnych poglądów rozciągających się na wszystkich.
Wewnątrz tych mniejszości panowała atmosfera, nieufności, podejrzliwości, szybkich zarzutów o zdradę. Dość łatwo można było się narazić, został pojmanym i wysłanym do aresztu, więzienia, na zsyłkę, pobitym czy zabitym.
To było życie właściwie w ciągłym napięciu, poczuciu zagrożenia, niepewności, konieczności tłumaczenia się ze wszystkiego. Ludzie bali się wychodzić z domu. Wychodzi jak musieli i nie mieli wyjścia, by zrobić zakupy, pracować aczkolwiek nawet i wtedy nie chcieli wychodzić. Dość łatwo można było trafić na przesłuchanie czy być "przesłuchanym" na miejscu w zależności na kogo się trafiło.
To już mówię tak dla wszystkich, bez dzielenia na mniejszości i Polaków.
Po przełamaniu frontu przez Niemców i wycofaniu się z tych terenów w tym z Izbicy Sowietów przez pewien czas nie było tutaj w zasadzie żadnej oficjalne władzy jednak niedługo potem zaczęły docierać pierwsze jednostki niemieckie, te najbardziej mobilne i wprowadzać własne " porządki". Później dotarła reszta armii niemieckiej i już całkowicie w pełni zainstalowali tu swoją władze.
Rozpoczął się etap rozliczeń za czas okupacji sowieckiej. Niemcy szukali kogoś do współpracy. Najbardziej mogli liczyć na Ukraińców oraz Litwinów.
Jeśli chodzi o III Rzeszę i ich doktrynę to wtedy zalecano im wciąganie jak największej liczby miejscowej ludności do wspólnych działań wykorzystując wcześniejsze dwa lata okupacji sowieckiej oraz wszelkie możliwe animozje między Polakami i innymi narodowościami z innych czasów, również te historyczne.
Z kolei Polskie Państwo Podziemne zdecydowanie zakazywało kolaboracji z Niemcami w jakimkolwiek momencie i bez względu na różne motywacje i kolportowało ten przekaz na tyle na ile to było możliwe.
Różne grupy w tym AK ale nie tylko starały się prowadzić tego typu akcje informacyjną, w tym też na ile się dało karać, w tym stosowali karę śmierci.
Sytuacja była nie łatwa raz ze względu na dynamicznie zmieniającą się sytuację czyli raz okupację sowiecką na tamtych terenach, raz okupację niemiecką i przewagę militarną wroga.
Dwa ze względu na pełną weryfikację rozpatrywanych spraw.
Rozstrzygniecie gdzie dochodziło na prawdę do kolaboracji, tak by zminimalizować jak najbardziej skalę pomyłek. W końcu zazwyczaj chodziło tutaj o pozbawienie kogoś życia w egzekucji.
Jeśli nawet nie to zarzuty były dyfamujące i ciężko było się ich pozbyć.
Obawiano się polityki dezinformacyjnej prowadzonej z rożnych stron, na przykład przez Sowietów jak i Niemców. W końcu mogło się okazać że ktoś puścił celowo plotkę tak by użyć polskich partyzantów do morderstwa na niewinnych.
Nie do końca było wiadomo czy takie informacje nie są również wykorzystywane tak naprawdę do pogłębienia wrażenia ewentualnej kolaboracji dotyczącej Polaków. Można było spodziewać się także i tego.
