14-07-2018, 23:12
Osobowość chwiejna emocjonalnie to jednostka chorobowa, która została scharakteryzowana przez psychiatrów i znalazła swoje miejsce w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod symbolem F60.3. Według kryteriów diagnostycznych dokonano podziału tego zaburzenia na dwa typy, którym przypisano różne symptomy.
W ogólnym ujęciu, osobowość chwiejna emocjonalnie jest zespołem zaburzeń charakteryzujących się co najmniej trzema z wymienionych objawów:
Osobowość chwiejna emocjonalnie – przyczyny
Najczęściej pierwsze oznaki zaburzenia pojawiają się w późnym dzieciństwie lub okresie dojrzewania i zwykle utrzymują się przez całe życie. Przyczyn występowania osobowości chwiejnej emocjonalnie jest kilka.
Osobowość chwiejna emocjonalnie - diagnoza
W celu rozpoznania zaburzeń, niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu psychiatrycznego z pacjentem, a często też i z jego bliskimi. Wywiad bywa uzupełniany dodatkowymi badaniami psychologicznymi i badaniami neurologicznymi. Przy stawianiu diagnozy najistotniejsze jest odróżnienie zaburzeń osobowościowych od innych chorób psychicznych czy neurologicznych.
Dokonanie właściwej diagnozy i rozpoczęcie leczenia, wymaga uszczegółowienia zaburzenia i przyporządkowania go konkretnemu typowi – zgodnie z klasyfikacją ICD-10. Wyróżniamy dwa typy osobowości chwiejnej emocjonalnie: typ impulsywny (F60.30) oraz typ borderline (F60.31).
Osobowość chwiejna emocjonalnie – typ impulsywny
To zaburzenie charakteryzujące działanie pod wpływem chwili, nieprzemyślane, nagłe i gwałtowne.
Osobowość chwiejna emocjonalnie – typ borderline (osobowość pograniczna)
Osobowość typu borderline charakteryzuje się ogromną niestabilnością w kontaktach międzyludzkich, w ustaleniu własnej tożsamości. Chory ma problemy z silnymi emocjami, które często bywają eskalowane. Można tu mówić o pewnym chaosie osobowościowym, a przede wszystkim o przesadzie, która charakteryzuje każde jego działanie i zachowania. Winnym wszelkich zachowań takiego człowieka jest frustracja i nieustanna sprzeczność, jaką odczuwa. By zdiagnozować osobowość pograniczną, wymagane jest stwierdzenie kilku z podanych niżej objawów.
Zachowania typu borderline mogą towarzyszyć występowaniu innych zaburzeń psychicznych np. nerwicy, psychozy, anoreksji, bulimii, depresji, uzależnień, choroby afektywnej dwubiegunowej.
Co ciekawe, pograniczną osobowość chwiejną emocjonalnie częściej diagnozuje się u kobiet niż u mężczyzn. Im bardziej złożona osobowość i im więcej zaburzeń, tym leczenie dłuższe i bardziej zaawansowane.
Osobowość chwiejna emocjonalnie – leczenie
Najczęstszą metodą leczenia zaburzeń osobowości są długotrwałe psychoterapie np. psychodynamiczne czy terapie poznawczo-behawioralne. Najważniejsze na początkowym etapie leczenia jest zdobycie zaufania pacjenta i zaangażowanie go w proces leczenia. To daje szansę na wyleczenie.
Bardzo rzadko w leczeniu zaburzeń osobowościowych stosuje się środki farmakologiczne. Jeśli są one zalecane, to tylko w przypadku, gdy u chorego trzeba opanować objawy takie jak depresja czy lęk, które mogłyby przeszkadzać w terapii i wpłynąć na jej niepowodzenie.
Środki farmakologiczne częściej stosuje się w przypadku osobowości borderline, ale ze względu na skłonność chorych do uzależnień od leków psychoaktywnych, zwykle pomija się w ich leczeniu środki uspokajające – szczególnie te na bazie benzodiazepiny. Częściej chorym przepisuje się środki SSRI, leki przeciwpsychotyczne czy tzw. stabilizatory nastroju.
W przypadku osobowości pogranicznej, najskuteczniejszą formą psychoterapii jest terapia psychoanalityczna autorstwa Fonagy'ego i Batemana oraz terapia Kernberga. Badania naukowe udowodniły również, że szansę na wyleczenie z zaburzeń daje również terapia dialektyczno-behawioralna Marshy Linehan.
W ogólnym ujęciu, osobowość chwiejna emocjonalnie jest zespołem zaburzeń charakteryzujących się co najmniej trzema z wymienionych objawów:
- skłonność do nagłego działania bez myślenia o konsekwencjach;
- skłonność do wchodzenia w kłótnie i spory z innymi, najczęściej wtedy, gdy powodem kłótni jest krytyka lub niepowodzenie;
- skłonność do wybuchów gniewu i agresji, brak kontroli nad swoim zachowaniem;
- brak cierpliwości, szybkie porzucanie rozpoczętych działań na skutek braku widocznych efektów;
- niestabilność emocjonalna, kapryśność (nie wiadomo, czego się spodziewać po zachowaniu takiej osoby).
Osobowość chwiejna emocjonalnie – przyczyny
Najczęściej pierwsze oznaki zaburzenia pojawiają się w późnym dzieciństwie lub okresie dojrzewania i zwykle utrzymują się przez całe życie. Przyczyn występowania osobowości chwiejnej emocjonalnie jest kilka.
- wpływ rodziny – chory mógł doświadczyć w przeszłości zaniedbania przez opiekunów, odczuł brak któregoś z członków rodziny, utracił poczucie bezpieczeństwa, mógł być wykorzystywany seksualnie lub stosowano wobec niego przemoc.
- czynnik biologiczny - na występowanie zaburzeń mogą mieć wpływ przebyte urazy mózgu lub głowy a nawet zachwiana równowaga hormonalna (mało serotoniny).
- czynnik genetyczny - zaburzenia mają związek z występowaniem podobnych zaburzeń u członków rodziny chorego.
- czynnik psychospołeczny – chory jest dychotomiczny w ocenie rzeczywistości, nie dopuszcza ocen pośrednich, co powoduje rozchwianie emocjonalne.
Osobowość chwiejna emocjonalnie - diagnoza
W celu rozpoznania zaburzeń, niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu psychiatrycznego z pacjentem, a często też i z jego bliskimi. Wywiad bywa uzupełniany dodatkowymi badaniami psychologicznymi i badaniami neurologicznymi. Przy stawianiu diagnozy najistotniejsze jest odróżnienie zaburzeń osobowościowych od innych chorób psychicznych czy neurologicznych.
Dokonanie właściwej diagnozy i rozpoczęcie leczenia, wymaga uszczegółowienia zaburzenia i przyporządkowania go konkretnemu typowi – zgodnie z klasyfikacją ICD-10. Wyróżniamy dwa typy osobowości chwiejnej emocjonalnie: typ impulsywny (F60.30) oraz typ borderline (F60.31).
Osobowość chwiejna emocjonalnie – typ impulsywny
To zaburzenie charakteryzujące działanie pod wpływem chwili, nieprzemyślane, nagłe i gwałtowne.
- Osoby o takiej osobowości nie kontrolują swojego zachowania i reagują impulsywnie np. na krytykę. Chorzy bardzo szybko się denerwują, łatwo ich wyprowadzić z równowagi. Często wybuchają gniewem. Rozdrażnione potrafią odpowiedzieć nawet agresją.
- Charakterystyczna dla tego typu osobowości jest nieprzemyślana reakcja. Osoba impulsywna nie przewiduje konsekwencji swoich zachowań, nie zastanawia się nad skutkami swoich wybuchów. Reaguje szybko, bez analizowania.
- W głowie takiej osoby walczy ze sobą mnóstwo myśli, na których nie może skupić. Pojawia się niepokój. Chory jest niestabilny emocjonalnie, miewa zmienne nastroje.
- Osoby chwiejne emocjonalnie w typie impulsywnym niemal ciągle odczuwają pewne napięcie. Wystarczy bodziec, by doszło do wybuchowej reakcji. W zachowaniu takich osób najwięcej jest agresji, która jest w ich przypadku sposobem na rozładowanie nadmiaru emocji. Chory często sam szuka powodu do kłótni, wszczyna awantury, wyżywa się na innych, a czasem także na sobie. Kipi z niego nienawiść w stosunku do całego otoczenia.
- Taka osoba nie potrafi przyjmować krytyki, ale też nie umie być cierpliwa. Jeśli nie widzi szybko efektów swojej pracy, zniechęca się a sytuacja staje się dla niej drażniąca.
Osobowość chwiejna emocjonalnie – typ borderline (osobowość pograniczna)
Osobowość typu borderline charakteryzuje się ogromną niestabilnością w kontaktach międzyludzkich, w ustaleniu własnej tożsamości. Chory ma problemy z silnymi emocjami, które często bywają eskalowane. Można tu mówić o pewnym chaosie osobowościowym, a przede wszystkim o przesadzie, która charakteryzuje każde jego działanie i zachowania. Winnym wszelkich zachowań takiego człowieka jest frustracja i nieustanna sprzeczność, jaką odczuwa. By zdiagnozować osobowość pograniczną, wymagane jest stwierdzenie kilku z podanych niżej objawów.
- Człowiek nie jest pewny swojej tożsamości. Niskie poczucie wartości nie pozwala mu określić celów i preferencji, ma problem z identyfikacją seksualną, nie potrafi się ocenić. Nie zauważa sprzeczności, jakie sobą reprezentuje. Wszystko widzi w czarnych lub białych kolorach. Zwykle idzie to w parze z problemami w pracy – kariera zawodowa jest bardzo nietrwała, bo następuje szybkie zniechęcenie do podjętych działań.
- Chory obawia się porzucenia i samotności. Rozpaczliwie stara się ratować każdy swój związek nawet szantażem emocjonalnym (groźba samobójstwa czy okaleczenia). Jego emocjonalna chwiejność źle wpływa na utrzymanie zdrowej relacji z innymi. Związki są krótkotrwałe, ale intensywne - przez chorego zwykle widziane w skrajnych barwach.
- Człowiek z osobowością pograniczną odczuwa wewnętrzną pustkę, ma nastroje depresyjne. W jego życiu dominuje niezadowolenie i złość, ma pogorszone samopoczucie. Rządzą nim głównie negatywne emocje. Łatwo wpada w gniew i furię, nie kontroluje tych wybuchów.
- Chory zachowuje się impulsywnie w różnych dziedzinach życia – potrafi szybko trwonić pieniądze, interesują go ryzykowne zachowania seksualne, ryzykownie prowadzi samochód, często sięga po substancje psychoaktywne, okalecza się, miewa napady głodu, które obficie zaspokaja itd.
- Osoba typu borderline jest niestabilna emocjonalnie, łatwo popada w skrajne emocje, trudno przewidzieć, jak się zachowa w danej sytuacji, działa w afekcie. Cechuje ją zmienność nastrojów, także w relacjach z innymi.
- Chory miewa myśli paranoidalne, prześladowcze, urojenia, ataki paniki. Jest w ciągłym stresie, nie radzi sobie z lękiem, wmawia sobie wiele rzeczy, widzi zagrożenie, którego nie ma. Ma zaburzone funkcje poznawcze. Taka osoba nie umie się sama uspokoić, czuje się nierozumiana przez innych i boi się wykluczenia.
- Bywa, że człowiek z osobowością pograniczną cierpi na zaburzenia superego. Surowo się ocenia, wyznacza wysokie standardy swojego postępowania, dąży do ideału ale jednocześnie ma poczucie porażki w tych dążeniach. Łamiąc restrykcyjne zasady, które sobie ustalił, wpędza się w poczucie winy.
Zachowania typu borderline mogą towarzyszyć występowaniu innych zaburzeń psychicznych np. nerwicy, psychozy, anoreksji, bulimii, depresji, uzależnień, choroby afektywnej dwubiegunowej.
Co ciekawe, pograniczną osobowość chwiejną emocjonalnie częściej diagnozuje się u kobiet niż u mężczyzn. Im bardziej złożona osobowość i im więcej zaburzeń, tym leczenie dłuższe i bardziej zaawansowane.
Osobowość chwiejna emocjonalnie – leczenie
Najczęstszą metodą leczenia zaburzeń osobowości są długotrwałe psychoterapie np. psychodynamiczne czy terapie poznawczo-behawioralne. Najważniejsze na początkowym etapie leczenia jest zdobycie zaufania pacjenta i zaangażowanie go w proces leczenia. To daje szansę na wyleczenie.
Bardzo rzadko w leczeniu zaburzeń osobowościowych stosuje się środki farmakologiczne. Jeśli są one zalecane, to tylko w przypadku, gdy u chorego trzeba opanować objawy takie jak depresja czy lęk, które mogłyby przeszkadzać w terapii i wpłynąć na jej niepowodzenie.
Środki farmakologiczne częściej stosuje się w przypadku osobowości borderline, ale ze względu na skłonność chorych do uzależnień od leków psychoaktywnych, zwykle pomija się w ich leczeniu środki uspokajające – szczególnie te na bazie benzodiazepiny. Częściej chorym przepisuje się środki SSRI, leki przeciwpsychotyczne czy tzw. stabilizatory nastroju.
W przypadku osobowości pogranicznej, najskuteczniejszą formą psychoterapii jest terapia psychoanalityczna autorstwa Fonagy'ego i Batemana oraz terapia Kernberga. Badania naukowe udowodniły również, że szansę na wyleczenie z zaburzeń daje również terapia dialektyczno-behawioralna Marshy Linehan.
Odpływam ....
Zanikam ...
Zagubiona rozmywam się...
Blaknę ...
Zagubiona rozmywam się ...