Wracając do tematu Państwa Obojga Narodów. Tego jak funkcjonowało to na prawdę.
Co nam się czasami o nim opowiada? Że w innych państwach, w tych Europie Zachodniej panował absolutyzm a u nas to była demokracja szlachecka, państwo budowane na wartościach humanizmu, wolnościach jednostki. Że to właściwie my nauczyliśmy Litwinów demokracji. że nawet to na nas wzorował się później świat powołując swoje wersje demokracji szlacheckiej, parlamentaryzmu itd. Gdzie indzie były jakieś reżimy, wcześniej przed Unią Lubelską Wielkie Księstwo Litewskie też było reżimem. Tutaj w obronie tego politycznego projektu część osób w tym historiografów lubi opowiadać co wedle nich działo się w Wielkim Księstwie Litewskich, przed Unią Lubelską że był opóźnione, niecywilizowane itd. Że tamtejsze elity litewskie dużo nauczyły się od naszych polskich, że właściwie to nasi emanowali mądrością, wystarczyło pobyć w ich towarzystwie żeby już odnieść z tego korzyść, wartość dodaną.
Niespecjalnie lub nic nie mówi się jednak o tym że zarówno W Wielkim Księstwie Litewskim oraz w Koronie ( Polsce) panowała przecież pańszczyzna dotycząca ponad 80 % społeczeństwa.
Przed Unią lubelską naturalnie Litwini też mieli pańszczyznę, jednak po Unii Lubelskiej była ona jeszcze większa i cięższa. Pańszczyzna w Wielkim Księstwie Litewskim była większa niż w Koronie.
Gdzie płynęły zyski z tej pańszczyzny w tamtym kraju? Do spolonizowanej szlachty litewskiej, czującej się Polakami oraz do Skarbu Korony.
Litewscy chłopi w zdecydowanej większości zaliczyli regres ekonomiczny, bieda zamiast się zmniejszać to się zwiększała.
Ilu Polaków wie że Polska armia stacjonowała na terenie Litwy? Pewnie jakaś część słyszała. Oficjalnie uzasadnienie było takie że pełnią tam rolę obronną przed Imperium Rosyjskim, na to zgodzili się też Litwini, sami tego chcieli.
Dobrze ale o dodatkowej funkcji? Tłumienia buntów chłopskich a później nawet i społecznych razem z armią litewską?
Armia litewska to jest pojęcie robocze, znane bardziej polskiej historiografii niż litewskiej, białoruskiej oraz ukraińskiej.
Obywatele Wielkiego Księstwa Litewskiego nie uważali tej armii za litewską bo nią w istocie, w sferze faktów przestała być. Można wrócić do mojego wczorajszego tekstu, zwłaszcza do fragmentów o osobach pełniących obowiązki Polaków w ramach analogii komunistycznej oraz do osób pełniących obowiązki Litwinów.
Prawda była taka że część ściąganej pańszczyzny z chłopów szła na armie tzw litewską oraz stacjonującą armii polskiej Korony.
Ilu Polaków słyszało że w tym naszym Złotym Wieku gdzie byliśmy taką europejską potęga jak to się mawia to i w naszej Koronie chłopi się buntowali? Że uciekali ze swoich wiosek przed pańszczyzną, ukrywali się w Karpatach, Mazurach a później udawali na tereny dzisiejszej Ukrainy oraz Wielkiego Księstwa litewskiego i tam razem z tamtejszym chłopstwem organizowali bunty? Litewskie chłopstwo też uciekało z swoich wiosek, czasami uciekali nawet na tereny Imperium Rosyjskiego.
Kto jeszcze pamięta że organizowano "poszukiwania" chłopstwa litewskiego i polskiego tego które zbiegło z własnej wioski? To poszukiwanie polegało na tym żeby znaleźć takie chłopstwo i siłą sprowadzić do wioski skąd uciekł, przykładnie ukarać przed całą społecznością oraz w razie potrzeby, jak miało wątpliwości pilnować żeby nie uciekł. Jak jednak udało mu się przechytrzyć zarządców no to znowu, rozpoczynało się wyłapywanie itd.
W kontekście omawianego tematu, nie ma tak naprawdę różnicy w praktyce, między absolutyzmem i demokracją szlachecką. Nie jeśli funkcjonuje tak jak opisuje. Należy rozumieć to właściwie. Bo i jednym i drugim systemem można osiągać takie same cele, w tym ujemne zarówno dla własnego ludu jak i dla ludu który wszedł w taką czy inną unię. To jest tak naprawdę osiąganie określonych, zaplanowanych celów tylko trochę innymi drogami.
Nie ma znaczenia czy w taki systemie istnieje coś na kształt Sejmu gdzie są posłowie reprezentujący w teorii obydwa narody, jeśli posłowie strony litewskiej i tak są spolonizowani i głosują za każdym razem w ten sam sposób.
Zwyczajnie strona Polska, nasza Korona wcześniej wpływała na to kto może pełnić rolę reprezentanta Litwy a kto nie może. Nawet jak osoby będące posłami się zmieniały to i tak były z tej samej grupy kilku familii nazywanych litewskimi. Jak to się odbywało? Żeby zostać posłem na Litwie, trzeba było wcześniej przejść drogę awansu społecznego a ta droga nie odbywała się oddolnie, spontanicznie ale odgórnie. Nadzorowały to familie spolonizowanych rodów litewskich. Właśnie tych którzy porzucili swój język na polski, tych którzy sami w pozostawionych po sobie pismach przyznawali że czują się Polakami.
Wobec powyższego jakie ma znaczenie że w danym kraju panuje absolutyzm czy demokracja szlachecka? Jakie to ma znaczenia jak większość ludu, cała chłopstwo oraz od pewnego momentu nawet większość mieszczaństwa uważa że nie ma swoich przedstawicieli we wspólnym parlamencie tamtych czasów?
Jaki czasami pada argument po polskiej stronie? Że jakby ta Unia Lubelska dla Litwinów była taka zła to przecież nie przetrwało by to dwustu lat aż do rozbiorów Polski. Społeczeństwo litewskie by nie wytrzymało tylko była by potężna rewolucja.
Połączone armie polsko-litewskie były uważanie nie bez powodu za jedną z najpotężniejszych armii w całej Europie. Równą Imperium rosyjskiego a może nawet i z lekką przewaga. Mówiono że jedynie Imperium Omańskie ma silniejszą armie.
Można sobie zadać pytanie jakie ma szanse chłopstwo z taką armią. Żadne? Minimalne?
Należy przypomnieć że populacja Rzeczpospolitej Obojga Narodów liczyła sobie 11 milionów czyli i Polaków i Litwinów, z czego Litwini byli bardziej skorzy do buntu co mieli gorzej.
Większość narodów nie jest taka jak Francuzi, nie zorganizuje czegoś na kształt rewolucji francuskiej. Żeby było śmieszniej to francuskiemu chłopstwu oraz mieszczaństwu w czasach przed rewolucyjnych było lepiej od ekonomicznej i nie tylko tej strony niż zestawiając to nawet nie tylko z chłopstwem i mieszczaństwem litewskim ale i też polskim. Francuski chłop miał jedną z najmniejszych jeśli nie najmniejszą pańszczyznę w całej XVIII wiecznej , feudalnej Europie. To nawet nie ma zbytnio co porównywać tego z pańszczyzną polską XVI i XVII w nie wspominając o tej litewskiej. Jeśli chodzi o inne kwestie, choćby o prawa jednostki to też mieli zwykle najlepiej porównując i z czasami im ówczesnymi, jak i porównując to do czasów minionych. To taki chichot czy też ironia historii.
Bo co jeszcze poza silną armią stacjonująca w kraju czy tutaj w Unio lubelskiej która pilnuje tzw porządku społecznego było jednym z ostatnich bezpieczników? Dodam że bezpieczników dla władzy czyli w większości spolonizowanych rodów dawniej litewskich oraz ich sieci zasobów ludzkich w postaci urzędników czy cześć mieszczan.
Upaństwowiona, skoligacona z politykami religia w wersji instytucjonalno- politycznej. Czyli nie religia w czystej formie, budowana ze szczerości, na szlachetnych pobudkach ale tzw religia użytkowa, dla utrzymania władzy i przetrwania systemu.
Nie ważne jaka to jest religia i jakie to jest wyznanie, może być właściwie każda, bo każdą można przekształcić w formę użytku politycznego jeśli temu firmują duchowni.
Cześć duchowieństwa litewskiego przeszła polonizacja, a pozostała część która tego nie przeszła i tak w dużym stopniu była zależna od tej spolonizowanej.
Co wtedy wmawiało się ludziom? Że taki system to jest z nadania Boga, jego przedstawiciela są namiestnikami Boga. Sprzeciwiać się im to jak sprzeciwiać się Bogu. Kto się sprzeciwia Bogu jest opętany przez Szatana, kto jest taki nie trafi do Nieba, nie uzyska zbawienia.
Trzeba przypomnieć że wtedy średnia życia była o wiele niższa niż współcześnie szczególnie jeśli chodzi o chłopów. Jak chłop dożywał 35 roku życia to już uznawano że miał szczęście, chłopstwa dochodzące do 35 roku życia wtedy uznawano już za starych. Im się krócej żyło tym argument zbawienia był tym silniejszy.
Przedstawiciele różnych religii bo przecież nie tylko chrześcijaństwa, sami byli feudałami, sami pobierali pańszczyznę, w ich interesie było utrzymanie systemu.
Co było innym z bezpieczników? Z dzisiejszego nazewnictwa i punktu widzenia można powiedzieć że propaganda. Wtedy to nazywano inaczej.
Wmawiano ludziom kilka kłamstw. Że w poprzednim systemie czyli przed Unią Lubelską Litwini mieli gorzej. Właściwie czekano tylko na to jak najstarsi Litwini którzy pamiętają przed i po umrą co zważywszy na średnią wieku która podałem dla chłopstwa nie było tak długim czasem.
Drugim kłamstwem było to że "Wszędzie jest tylko gorzej, jeszcze gorsze systemy, a oni to mają w sumie dobrze".
No i wplecione w to były również aspekty które dzisiaj nazywają się inżynierią społeczną czy polityczno-społecznym jak i też marketingiem politycznym.
Czyli żeby w kółko, zwłaszcza w monetach kryzysu powtarzać wyćwiczone sformułowania. Dla przykładu : " Król razem z szlachtą i przedstawicielstwem poselskim są przejęci losem całego bytu państwowego i losem najbiedniejszych warstw","Nasza elita jest zatroskana Waszą przyszłością, nie da Wam zrobić krzywdy, broni Was przed Imperium Rosyjskim" itd. itd. Tego typu frazesy można mnożyć.
Imperium Rosyjskie pełniło rolę straszaka w pewien sposób konstytuującego, legitymizującego panujący system, uzasadniającego działania które nie raz i nie dwa były przeciwko ludowi w nadziei że ten lud jest zbyt głupi żeby wiedzieć co się dzieje.
Jedne z najważniejszych realnie kwestii to było tak naprawdę utrzymania feudalizmu oraz utrzymanie dominacji nad Wielkim Księstwem Litewskim. Utrzymanie kontynuacji określonych rodów i utrzymanie ich sieci wpływów, utrzymanie kadr z takiego a nie innego nadania.
Status quo.
Co nam się czasami o nim opowiada? Że w innych państwach, w tych Europie Zachodniej panował absolutyzm a u nas to była demokracja szlachecka, państwo budowane na wartościach humanizmu, wolnościach jednostki. Że to właściwie my nauczyliśmy Litwinów demokracji. że nawet to na nas wzorował się później świat powołując swoje wersje demokracji szlacheckiej, parlamentaryzmu itd. Gdzie indzie były jakieś reżimy, wcześniej przed Unią Lubelską Wielkie Księstwo Litewskie też było reżimem. Tutaj w obronie tego politycznego projektu część osób w tym historiografów lubi opowiadać co wedle nich działo się w Wielkim Księstwie Litewskich, przed Unią Lubelską że był opóźnione, niecywilizowane itd. Że tamtejsze elity litewskie dużo nauczyły się od naszych polskich, że właściwie to nasi emanowali mądrością, wystarczyło pobyć w ich towarzystwie żeby już odnieść z tego korzyść, wartość dodaną.
Niespecjalnie lub nic nie mówi się jednak o tym że zarówno W Wielkim Księstwie Litewskim oraz w Koronie ( Polsce) panowała przecież pańszczyzna dotycząca ponad 80 % społeczeństwa.
Przed Unią lubelską naturalnie Litwini też mieli pańszczyznę, jednak po Unii Lubelskiej była ona jeszcze większa i cięższa. Pańszczyzna w Wielkim Księstwie Litewskim była większa niż w Koronie.
Gdzie płynęły zyski z tej pańszczyzny w tamtym kraju? Do spolonizowanej szlachty litewskiej, czującej się Polakami oraz do Skarbu Korony.
Litewscy chłopi w zdecydowanej większości zaliczyli regres ekonomiczny, bieda zamiast się zmniejszać to się zwiększała.
Ilu Polaków wie że Polska armia stacjonowała na terenie Litwy? Pewnie jakaś część słyszała. Oficjalnie uzasadnienie było takie że pełnią tam rolę obronną przed Imperium Rosyjskim, na to zgodzili się też Litwini, sami tego chcieli.
Dobrze ale o dodatkowej funkcji? Tłumienia buntów chłopskich a później nawet i społecznych razem z armią litewską?
Armia litewska to jest pojęcie robocze, znane bardziej polskiej historiografii niż litewskiej, białoruskiej oraz ukraińskiej.
Obywatele Wielkiego Księstwa Litewskiego nie uważali tej armii za litewską bo nią w istocie, w sferze faktów przestała być. Można wrócić do mojego wczorajszego tekstu, zwłaszcza do fragmentów o osobach pełniących obowiązki Polaków w ramach analogii komunistycznej oraz do osób pełniących obowiązki Litwinów.
Prawda była taka że część ściąganej pańszczyzny z chłopów szła na armie tzw litewską oraz stacjonującą armii polskiej Korony.
Ilu Polaków słyszało że w tym naszym Złotym Wieku gdzie byliśmy taką europejską potęga jak to się mawia to i w naszej Koronie chłopi się buntowali? Że uciekali ze swoich wiosek przed pańszczyzną, ukrywali się w Karpatach, Mazurach a później udawali na tereny dzisiejszej Ukrainy oraz Wielkiego Księstwa litewskiego i tam razem z tamtejszym chłopstwem organizowali bunty? Litewskie chłopstwo też uciekało z swoich wiosek, czasami uciekali nawet na tereny Imperium Rosyjskiego.
Kto jeszcze pamięta że organizowano "poszukiwania" chłopstwa litewskiego i polskiego tego które zbiegło z własnej wioski? To poszukiwanie polegało na tym żeby znaleźć takie chłopstwo i siłą sprowadzić do wioski skąd uciekł, przykładnie ukarać przed całą społecznością oraz w razie potrzeby, jak miało wątpliwości pilnować żeby nie uciekł. Jak jednak udało mu się przechytrzyć zarządców no to znowu, rozpoczynało się wyłapywanie itd.
W kontekście omawianego tematu, nie ma tak naprawdę różnicy w praktyce, między absolutyzmem i demokracją szlachecką. Nie jeśli funkcjonuje tak jak opisuje. Należy rozumieć to właściwie. Bo i jednym i drugim systemem można osiągać takie same cele, w tym ujemne zarówno dla własnego ludu jak i dla ludu który wszedł w taką czy inną unię. To jest tak naprawdę osiąganie określonych, zaplanowanych celów tylko trochę innymi drogami.
Nie ma znaczenia czy w taki systemie istnieje coś na kształt Sejmu gdzie są posłowie reprezentujący w teorii obydwa narody, jeśli posłowie strony litewskiej i tak są spolonizowani i głosują za każdym razem w ten sam sposób.
Zwyczajnie strona Polska, nasza Korona wcześniej wpływała na to kto może pełnić rolę reprezentanta Litwy a kto nie może. Nawet jak osoby będące posłami się zmieniały to i tak były z tej samej grupy kilku familii nazywanych litewskimi. Jak to się odbywało? Żeby zostać posłem na Litwie, trzeba było wcześniej przejść drogę awansu społecznego a ta droga nie odbywała się oddolnie, spontanicznie ale odgórnie. Nadzorowały to familie spolonizowanych rodów litewskich. Właśnie tych którzy porzucili swój język na polski, tych którzy sami w pozostawionych po sobie pismach przyznawali że czują się Polakami.
Wobec powyższego jakie ma znaczenie że w danym kraju panuje absolutyzm czy demokracja szlachecka? Jakie to ma znaczenia jak większość ludu, cała chłopstwo oraz od pewnego momentu nawet większość mieszczaństwa uważa że nie ma swoich przedstawicieli we wspólnym parlamencie tamtych czasów?
Jaki czasami pada argument po polskiej stronie? Że jakby ta Unia Lubelska dla Litwinów była taka zła to przecież nie przetrwało by to dwustu lat aż do rozbiorów Polski. Społeczeństwo litewskie by nie wytrzymało tylko była by potężna rewolucja.
Połączone armie polsko-litewskie były uważanie nie bez powodu za jedną z najpotężniejszych armii w całej Europie. Równą Imperium rosyjskiego a może nawet i z lekką przewaga. Mówiono że jedynie Imperium Omańskie ma silniejszą armie.
Można sobie zadać pytanie jakie ma szanse chłopstwo z taką armią. Żadne? Minimalne?
Należy przypomnieć że populacja Rzeczpospolitej Obojga Narodów liczyła sobie 11 milionów czyli i Polaków i Litwinów, z czego Litwini byli bardziej skorzy do buntu co mieli gorzej.
Większość narodów nie jest taka jak Francuzi, nie zorganizuje czegoś na kształt rewolucji francuskiej. Żeby było śmieszniej to francuskiemu chłopstwu oraz mieszczaństwu w czasach przed rewolucyjnych było lepiej od ekonomicznej i nie tylko tej strony niż zestawiając to nawet nie tylko z chłopstwem i mieszczaństwem litewskim ale i też polskim. Francuski chłop miał jedną z najmniejszych jeśli nie najmniejszą pańszczyznę w całej XVIII wiecznej , feudalnej Europie. To nawet nie ma zbytnio co porównywać tego z pańszczyzną polską XVI i XVII w nie wspominając o tej litewskiej. Jeśli chodzi o inne kwestie, choćby o prawa jednostki to też mieli zwykle najlepiej porównując i z czasami im ówczesnymi, jak i porównując to do czasów minionych. To taki chichot czy też ironia historii.
Bo co jeszcze poza silną armią stacjonująca w kraju czy tutaj w Unio lubelskiej która pilnuje tzw porządku społecznego było jednym z ostatnich bezpieczników? Dodam że bezpieczników dla władzy czyli w większości spolonizowanych rodów dawniej litewskich oraz ich sieci zasobów ludzkich w postaci urzędników czy cześć mieszczan.
Upaństwowiona, skoligacona z politykami religia w wersji instytucjonalno- politycznej. Czyli nie religia w czystej formie, budowana ze szczerości, na szlachetnych pobudkach ale tzw religia użytkowa, dla utrzymania władzy i przetrwania systemu.
Nie ważne jaka to jest religia i jakie to jest wyznanie, może być właściwie każda, bo każdą można przekształcić w formę użytku politycznego jeśli temu firmują duchowni.
Cześć duchowieństwa litewskiego przeszła polonizacja, a pozostała część która tego nie przeszła i tak w dużym stopniu była zależna od tej spolonizowanej.
Co wtedy wmawiało się ludziom? Że taki system to jest z nadania Boga, jego przedstawiciela są namiestnikami Boga. Sprzeciwiać się im to jak sprzeciwiać się Bogu. Kto się sprzeciwia Bogu jest opętany przez Szatana, kto jest taki nie trafi do Nieba, nie uzyska zbawienia.
Trzeba przypomnieć że wtedy średnia życia była o wiele niższa niż współcześnie szczególnie jeśli chodzi o chłopów. Jak chłop dożywał 35 roku życia to już uznawano że miał szczęście, chłopstwa dochodzące do 35 roku życia wtedy uznawano już za starych. Im się krócej żyło tym argument zbawienia był tym silniejszy.
Przedstawiciele różnych religii bo przecież nie tylko chrześcijaństwa, sami byli feudałami, sami pobierali pańszczyznę, w ich interesie było utrzymanie systemu.
Co było innym z bezpieczników? Z dzisiejszego nazewnictwa i punktu widzenia można powiedzieć że propaganda. Wtedy to nazywano inaczej.
Wmawiano ludziom kilka kłamstw. Że w poprzednim systemie czyli przed Unią Lubelską Litwini mieli gorzej. Właściwie czekano tylko na to jak najstarsi Litwini którzy pamiętają przed i po umrą co zważywszy na średnią wieku która podałem dla chłopstwa nie było tak długim czasem.
Drugim kłamstwem było to że "Wszędzie jest tylko gorzej, jeszcze gorsze systemy, a oni to mają w sumie dobrze".
No i wplecione w to były również aspekty które dzisiaj nazywają się inżynierią społeczną czy polityczno-społecznym jak i też marketingiem politycznym.
Czyli żeby w kółko, zwłaszcza w monetach kryzysu powtarzać wyćwiczone sformułowania. Dla przykładu : " Król razem z szlachtą i przedstawicielstwem poselskim są przejęci losem całego bytu państwowego i losem najbiedniejszych warstw","Nasza elita jest zatroskana Waszą przyszłością, nie da Wam zrobić krzywdy, broni Was przed Imperium Rosyjskim" itd. itd. Tego typu frazesy można mnożyć.
Imperium Rosyjskie pełniło rolę straszaka w pewien sposób konstytuującego, legitymizującego panujący system, uzasadniającego działania które nie raz i nie dwa były przeciwko ludowi w nadziei że ten lud jest zbyt głupi żeby wiedzieć co się dzieje.
Jedne z najważniejszych realnie kwestii to było tak naprawdę utrzymania feudalizmu oraz utrzymanie dominacji nad Wielkim Księstwem Litewskim. Utrzymanie kontynuacji określonych rodów i utrzymanie ich sieci wpływów, utrzymanie kadr z takiego a nie innego nadania.
Status quo.